ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ. ΤΟ ΤΥΡΑΝΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ

Ομαδική εργασία των Δ.Κ., Κ.Γ. καιΙ.Ν. 1)Σε ποιές αποτρόπαιες πράξεις προέβησαν οι τριάκοντα για να εδραιώσουν την εξουσία τους ; Οι Τριάκοντα Τύραννοι συνιστούσαν μια ολιγαρχική κυβέρνηση τριάντα ατόμων, η οποία διαδέχτηκε την αθηναϊκή δημοκρατία μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου διήρκεσε 8 μήνες, το 404 π.Χ. Οι τριάκοντα προκειμένου να εδραιώσουν την εξουσία τους προέβησαν σε αποτρόπαιες πράξεις κατά των αντιπάλων τους ,καθώς εκτελούσαν πολιτικές δίκες που οδηγούσαν σε πράξεις δολοφονικής ωμότητας με αποτέλεσμα οι αντίπαλοι να βρουν ξαφνικά το θάνατο χωρίς να προηγηθεί δίκη. Τρανό παράδειγμα είναι αυτό με τον Θηραμένη ο όποιος επιθυμούσε ένα πολίτευμα που θα στηριζόταν σε μια μεγάλη βάση εύπορων πολιτών, η οποία θα περιελάμβανε και πλούσιους μη πολίτες. Ο Κριτίας, αντίθετα, πρέσβευε την άσκηση εξουσίας βασισμένης στην δύναμη. Συνεπώς, ο Κριτίας ενορχήστρωσε την εξόντωση του Θηραμένη: σε πρώτο στάδιο, πέρασε ένα νόμο βάσει του οποίου οι Τριάκοντα είχαν την εξουσία να εκτελούν όσους δεν άνηκαν στους τρισχιλίους. Κατόπιν, πέρασε έναν άλλο νόμο που απέκλειε από το σώμα των πολιτών εκείνους που συμμετείχαν στην καταστροφή των τειχών της πύλης της Ηετιωνείας ή που, γενικότερα, έδρασαν ενάντια στην προγενέστερη τυραννίδα των Τετρακοσίων. Οι αποφάσεις αυτές πάρθηκαν κατά τη διάρκεια της δίκης του Θηραμένη . Αρχικά ο Θηραμένης αφού σταμάτησε να αγορεύει και είπε αυτά ,η βουλή έγινε φανερή ότι τον επιδοκίμασε, ο Κριτίας αφού κατάλαβε ότι ο Θηραμένης θα ξεφύγει αν η βουλή αποφασίσει με ψηφοφορία γι αυτόν , πλησίασε και συζήτησε με τους Τριάκοντα . Αφού τελείωσε βγήκε έξω από την αίθουσα της βουλής και διέταξε αυτούς που είχαν τα μαχαίρια να σταθούν φανερά μπροστά στην βουλή , κοντά στο ξύλινο κιγκλίδωμα . Και αφού ξαναμπήκε στην βουλή είπε πως αυτοί οι άνδρες μπροστά στο κιγκλίδωμα δεν θα τους επιτρέψουν να αθωώσουν ένα άνδρα που βλάπτει φανερά την ολιγαρχία και ύστερα είπε πως θα εξαλείψει τον Θηραμένη με την σύμφωνη γνώμη όλων και θα τον καταδικάσουμε σε θάνατο . Αφού άκουσε όλα αυτά ο Θηραμένης πήδησε πάνω στην εστία όχι γιατί θα του ήταν χρήσιμος , αλλά για να αποδείξει ότι δεν είναι άδικοι μόνο προς τους ανθρώπους αλλά και προς τους θεούς . Πράγμα το οποίο αμέσως αποδείχθηκε καθώς ο κήρυκας των Τριάκοντα κάλεσε τους Έντεκα να συλλάβουν τον Θηραμένη Η βίαιη σύλληψη του Θηραμένη την ώρα της ικεσίας αποδεικνύει ότι οι Τριάκοντα και συγκεκριμένα ο Κριτίας παραβιάζει τους νόμους του θεϊκού δίκαιου. Η παραβίαση του ασύλου θεωρείται μεγάλη ασέβεια που μόλυνε ολόκληρη την κοινωνία. Ύστερα αφού τον συνέλαβαν τον καταδίκασαν να πιει κώνειο. Επίσης έγινε συστηματικός διωγμός των δημοκρατικών αθηναίων . Ο Ισοκράτης λέει ότι φονεύθηκαν 5.000 αθηναίοι . Όσοι γλύτωσαν κατέφυγαν στο Αργος και στη Θήβα. Επιπροσθέτως διέταξαν όποιον βρει τους πρόσφυγες και δεν τους παραδώσει θα πληρώσει πρόστιμο. 2)Πού, κατά την γνώμη σας, οφείλεται η σκληρότητα των πράξεών τους ; Μετά την κατάργηση της αθηναϊκής δημοκρατίας μέχρι και το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, είχαν την εξουσία οι Τριάκοντα τύραννοι, οι οποίοι συγκροτούσαν μια ολιγαρχική κυβέρνηση τριάντα ατόμων. Το καθεστώς τους είχε διάρκεια περίπου ενός έτους, το 404 π.Χ . Το ολιγαρχικό πολίτευμα των Τριάκοντα το επέβαλε στους Αθηναίους ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος μετά την ήττα της Αθήνας και την παράδοση της στο τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου που διεξαγόταν μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. Ο Λύσανδρος και οι ολιγαρχικοί χρησιμοποίησαν διάφορους τρόπους βίας ώστε να πετύχουν τον εκφοβισμό των πολιτών και να εκμηδενίσουν την αντίστασή τους έτσι ώστε να παγιωθεί το ολιγαρχικό καθεστώς. Ενώ είχε συμφωνηθεί μεταξύ των ολιγαρχικών και της Εκκλησίας του Δήμου ότι οι Αθηναίοι θα διατηρούσαν το πατροπαράδοτο πολίτευμα της δημοκρατίας αυτό δεν έγινε καθώς επικράτησαν οι Τύραννοι. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν την αυθαιρεσία του τυραννικού καθεστώτος των Τριάκοντα. Αρχικά, ενώ είχαν υποσχεθεί να συντάξουν ένα σύνταγμα που θα ρύθμιζε τον πολιτικό βίο τον Αθηναίων, συνεχώς ανέβαλλαν την συγγραφή του. Αυτό έγινε με σκοπό να έχουν την ελευθερία να κυβερνούν αυθαίρετα και να κερδίσουν χρόνο μέχρι να ισχυροποιηθούν στην εξουσία. Ακόμα, διόρισαν έμπιστά τους άτομα σε διάφορες σημαντικές θέσεις στην εξουσία ώστε να ελέγχουν την πολιτική ζωή της Αθήνας. Επιπλέον, ζήτησαν από τον Λύσανδρο να τους παραχωρηθεί φρουρά, την οποία θα συντηρούσαν οι ίδιοι με σκοπό να συλλαμβάνουν και να καταδικάζουν τους συκοφάντες, ώστε να αποκτήσουν τη συμπάθεια του λαού και να προβάλλουν την σκληρότητα τους απέναντι στην αδικία. Επιπρόσθετα, προσέφεραν ειδική περιποίηση στον Καλλίβιο, με σκοπό αυτός να εγκρίνει τις συλλήψεις αθώων πολιτών που θεωρούνταν απειλή για το τυραννικό καθεστώς τους. Στη συνέχεια, αφού είχαν την έγκριση του Καλλίβιου, προχώρησαν σε παρανομίες, όπως την εκκαθάριση από αντιδραστικούς πολίτες και γενικότερα τη δικτατορική κυβέρνηση. Η αυθαιρεσία τους επίσης φαίνεται από την άδικη δίκη και εκτέλεση του Θηραμένη, κατά την οποία ο Κριτίας παραβίασε το νόμο και εξέδωσε ο ίδιος την απόφαση της εκτέλεσης του και όχι το αρμόδιο δικαστήριο. Τέλος, λειτούργησαν με πράξεις αντιδημοκρατικές, ανήθικες και ακραίες, όπως η απαγόρευση της εισόδου στην πόλη όσων δεν ήταν στον κατάλογο των “τρισχιλίων”, η δήμευση των περιουσιών τους, η εκτέλεση πολλών πολιτικών αντιπάλων και ο εξαναγκασμός πολλών αθηναίων πολιτών σε αυτοεξορία στον Πειραιά, στα Μέγαρα και στη Θήβα. Το ολιγαρχικό καθεστώς των Τριάκοντα παρέμεινε στην εξουσία για 8 περίπου μήνες και ο λόγος ήταν ότι τα τυραννικά καθεστώτα δεν έχουν ηθικά ερείσματα, προβαίνουν σε ιδιοτελείς πράξεις, τρομοκρατούν τους πολιτικούς αντιπάλους και τους πολίτες χρησιμοποιώντας βία και έρχονται σε αντίθεση με τη κοινή γνώμη. (http://www.logotexniki.com/keimena/a---th/zachare-elle---mathetria-2014/zachare-elle-kamentsidou-athanasia---e-katargese-tes-demokratias-sten-epoche-ton-triakonta-kai-oi-antidemokratikes-tous-energeies-se-synkrise-me-to-semera) 3)Αναζητήστε άλλες περιπτώσεις τυραννικών καθεστώτων στον αρχαίο ελληνικό κόσμο (π.χ. Πεισίστρατος , Πολυκράτης κ.ά.) . Συγκρίνετε την πολιτική που άσκησαν , καθώς και τις πράξεις τους με τις αντίστοιχες των Τριάκοντα . Σε ποιά συμπεράσματα καταλήγετε ; Τριάκοντα: Οι Τριάκοντα Τύραννοι συνιστούσαν μια ολιγαρχική κυβέρνηση τριάντα ατόμων, η οποία διαδέχτηκε την αθηναϊκή δημοκρατία μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου. Διήρκεσε 8 μήνες, το 404 π.Χ. Τον τρόπο αυτό διακυβέρνησης επέβαλε στους Αθηναίους ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος μετά την παράδοση της πόλης, την οποία διαπραγματεύτηκε ένας από τους μελλοντικούς τυράννους, ο Θηραμένης. Η Εκκλησία του Δήμου προέβαλε αντίσταση, ωστόσο με τη βοήθεια μιας σπαρτιατικής φρουράς που εγκαταστάθηκε στην πόλη οι Τριάκοντα, με τον Κριτία επικεφαλής, εγκαθίδρυσαν ένα καθεστώς τρόμου, το οποίο διατήρησε στο ακέραιο τα πολιτικά δικαιώματα μοναχά 3.000 ατόμων, μέλη της δικής τους παράταξης. Οι αντίπαλοί τους μπορούσαν να βρουν ξαφνικά το θάνατο χωρίς να προηγηθεί δίκη. Εκείνοι που αντιστάθηκαν στην εξέλιξη αυτή των πραγμάτων εξοντώθηκαν χωρίς οίκτο, ανάμεσά τους κι ο ίδιος ο Θηραμένης που εξαναγκάστηκε να πιει κώνειο. Τον Ιανουάριο του 403 π.Χ., μετά από επτά ή οκτώ μήνες στην εξουσία, οι Τριάκοντα εκδιώχθηκαν από το Θρασύβουλο προς μεγάλη ανακούφιση των κατοίκων. Οι Τριάκοντα μείωσαν τον αριθμό των ατόμων που κατείχαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα στους 3.000 και διόρισαν οι ίδιοι τα μέλη της Βουλής των 500, η οποία είχε νομοθετικές αρμοδιότητες. Κατάργησαν τους νόμους του Εφιάλτη και του Αρχίστρατου, ακόμη και ορισμένους από εκείνους του Σόλωνα. Επιπλέον, οργάνωσαν τη δίωξη δημαγωγών και συκοφαντών. Ο Αριστοτέλης ερμηνεύει την κίνηση αυτή σαν μια προσπάθεια να γίνουν αρεστοί στους πολίτες, επειδή δήθεν αγωνίζονταν για το καλό της πόλης Ωστόσο, πολύ σύντομα, η διακυβέρνηση των Τριάκοντα εξελίχτηκε σε τυραννία. Δημιούργησαν μια σωματοφυλακή 300 ανθρώπων, οι οποίοι κουβαλούσαν μαστίγια, και χειρίστηκαν τη φρουρά που άφησαν οι Σπαρτιάτες. Επίσης ίδρυσαν ένα νέο σώμα δέκα ατόμων για να κυβερνήσουν τον Πειραιά, παραδοσιακό προπύργιο των δημοκρατικών. Παραμερίζοντας τους θεσμούς, προχώρησαν σε μια σειρά από εκτελέσεις μετοίκων (μεταξύ των οποίων ήταν ο Πολέμων (ή Πολεμίων), αδερφός του ρήτορα Λυσία, ο οποίος δεν κατόρθωσε να ξεφύγει) και πλουσίων πολιτών, ώστε να δημεύσουν την περιουσία τους. Οι εκτελέσεις αυτές τελικά έσπειραν τη διχόνοια ανάμεσα στους Τριάκοντα. Το ένα στρατόπεδο εκπροσωπούσε ο Κριτίας με τις εξτρεμιστικές του ιδέες, ενώ το άλλο ο Θηραμένης με τη μετριοπαθή του στάση . Πεισίστρατος: Ο Πεισίστρατος υπήρξε κατά διαστήματα για συνολικά περίπου 20 χρόνια τύραννος των Αθηνών, στην περίοδο 561 έως 527 π.Χ. Προσπάθησε και κατάφερε να επιβάλει τυραννίδα τρεις φορές χρησιμοποιώντας άλλοτε συμμάχους από διάφορες πόλεις, άλλοτε από την ίδια την Αθήνα όπου υπήρχαν έντονες διαμάχες εξουσίας μεταξύ αντίπαλων ισχυρών οικογενειών, άλλοτε μισθοφορικό στρατό και άλλοτε τραγελαφικά τεχνάσματα. Τις πρώτες δύο φορές κατάφερε να επιβληθεί για μικρό χρονικό διάστημα, μετά το οποίο ανατράπηκε και εξορίστηκε. Την τρίτη φορά όμως έμεινε στην εξουσία μέχρι το θάνατό του. Αυτός επήλθε από φυσικά αίτια και σε μεγάλη ηλικία του Πεισιστράτου, το 527 π.Χ., οπότε τον διαδέχτηκαν οι Πεισιστρατίδες. Στο διάστημα της διακυβέρνησής του σπάνια εφάρμοζε στυγνή τυραννία και φρόντιζε να κρατά πολιτικές ισορροπίες μη καταλύοντας όλους τους θεσμούς ,σε σχέση με τους Τριάκοντα . Εντούτοις με πολλούς τρόπους παρακώλυε την πραγματική λειτουργία της δημοκρατίας και ήλεγχε όλους τους μηχανισμούς της εξουσίας, παίρνοντας κατά καιρούς και ακραία, σαφώς τυραννικά μέτρα. Δήμευσε τις περιουσίες όσων εξόρισε και τις μοίρασε στους ακτήμονες ή στους μικροκτηματίες και γενικά πήρε στη συνέχεια οικονομικά μέτρα υπέρ των αγροτών, βοσκών, θητών και φτωχών που αποτελούσαν και το βασικό λαϊκό έρεισμά του. Στήριξε την πολιτική του στον "πόλεμο κατά των πλουσίων" αλλά πήρε και μέτρα που τον έκαναν αρεστό ακόμα και σε εκείνους, επειδή τόνωσαν το εμπόριο και τη βιοτεχνία. Αυτό το έκανε τόσο για να ευημερεί η πόλη, όσο και για να προσεταιρίζεται όσους αριστοκράτες και αστούς εμπόρους μέχρι πρόσφατα στήριζαν το κόμμα των "παραλίων" ή εκείνη την εποχή, των Αλκμεωνίδων. Απέφυγε τους πολέμους και στα ειρηνικά χρόνια της κυβέρνησής του η οικονομία της Αθήνας βελτιώθηκε σημαντικά, κατασκευάστηκαν πολλά έργα και δημιουργήθηκε σημαντική βιβλιοθήκη. (www.wikipedia.gr) Πολυκράτης: Ο Πολυκράτης ήταν τύραννος της Σάμου κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. δεν είναι γνωστό ποια χρονολογία ακριβώς πήρε την εξουσία. Εκμεταλλεύτηκε μια γιορτή της Ήρας όταν όλοι βρίσκονταν έξω από την πόλη και ανέτρεψε το καθεστώς μαζί με τους αδερφούς του, που από τον Ηρόδοτο αναφέρονται ως Παντάγνωτος και Συλοσών. Μοίρασαν το νησί σε τρία μέρη και ο καθένας διοικούσε από ένα, όμως ο Πολυκράτης σκότωσε τον Παντάγνωτο και εξόρισε τον Συλοσώντα. Ακολουθώντας τη συνηθισμένη τακτική των τυράννων ο Πολυκράτης προσπάθησε πρώτα απ' όλα να εδραιώσει την εξουσία του. Σκότωσε ή εξόρισε όσο μπορούσε περισσότερους γεωμόρους, δηλαδή μεγαλογαιοκτήμονες, οι οποίοι επιθυμούσαν να εγκαταστήσουν στη Σάμο ολιγαρχικό πολίτευμα. Ο Πολυκράτης έφτιαξε ένα στόλο από εκατό πλοία και χίλιους τοξότες και λεηλατούσε τα νησιά του Αιγαίου, όπως για παράδειγμα τη Ρήνεια της Δήλου, την οποία αφιέρωσε στο Δήλιο Απόλλωνα. Κατάφερε επίσης να νικήσει το συνασπισμένο στόλο της Μιλήτου και της Λέσβου. Κατά τη διάρκεια της τυραννίας του, ο Πολυκράτης έκανε πολλά σπουδαία έργα στη Σάμο. Έφερε από τα Μέγαρα τον υδραυλικό Ευπαλίνο, ο οποίος κατασκεύασε το «Ευπαλίνειο όρυγμα» που ύδρευε με ασφάλεια την πόλη σε περίπτωση πολιορκίας. Περιτείχισε την ακρόπολη Αστυπάλαια, όπου έχτισε το πλούσιο ανάκτορο του. Επί ημερών του ακόμη, ανεγέρθηκε το Ηραίον, ο μεγαλύτερος ελληνικός ναός που είχε δει ο Ηρόδοτος. Στα ανάκτορά του έμειναν οι λυρικοί ποιητές Ανακρέων και Ίβυκος. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι οι Τριάκοντα εφάρμοζαν στυγνή τυραννία ενώ άλλοι τύραννοι όπως ο Πεισίστρατος και ο Πολυκράτης ,φρόντιζαν να κρατούν τις πολιτικές ισορροπίες. Επίσης παρατηρούμε πως οι Τριάκοντα παραμέριζαν τους θεσμούς και οδηγήθηκαν σε εκτελέσεις και διωγμούς προκειμένου να επικρατήσουν . 4)Προβείτε σε μία σύγκριση του καθεστώτος των Τριάκοντα και της Αθηναϊκής δημοκρατίας της εποχής εκείνης . Υπήρχαν περιπτώσεις άσκησης βίας επί περιόδου δημοκρατίας ; (π.χ. των Αθηναίων απέναντι στους συμμάχους τους ); Υπαγορεύονταν από τους ίδιους λόγους με εκείνους των Τριάκοντα ; Σε ποιά από τις δυο παραπάνω περιπτώσεις υπήρχε μεγαλύτερη ωμότητα και γιατί; Η Αθηναϊκή δημοκρατία αναπτύχτηκε στην αρχαία Ελληνική πόλη-κράτος. Η Αθήνα ήταν η πρώτη γνωστή δημοκρατία και ίσως η πιο σημαντική κατά την αρχαιότητα. Οι άνθρωποι δεν εξέλεγαν αντιπροσώπους για να αποφασίζουν στο όνομά τους αλλά έπαιρναν οι ίδιοι αποφάσεις νομοθετικών και εκτελεστικού περιεχομένου. Ο Σόλων, ο Κλεισθένης και ο Εφιάλτης συνέβαλαν στην ανάπτυξη του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το τέλος της τυραννίας των Πεισαστρατιδών αποδόθηκε στην δολοφονία του Ιππάρχου. Η Αθηναϊκή δημοκρατία διακόπηκε δύο φορές από ολιγαρχικές επαναστάσεις προς το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου. Οι Αθηναϊκοί θεσμοί αναβίωσαν, αλλά είναι αμφισβητήσιμο σε πιο βαθμό ήταν πραγματική δημοκρατία. Υπήρχαν περιπτώσεις άσκησης βίας κατά την περίοδο της δημοκρατίας π.χ.α) ο Σωκράτης που τον υποχρέωσαν να πεθάνει β) ο εξοστρακισμός και γ) η απόφαση να κόψουν όχι το χέρι αλλά τον αντίχειρα του δεξιού χεριού ,ώστε όσοι θα συλλαμβάνονταν αιχμάλωτοι να μην μπορούν να πιάσουν δόρυ επομένως να μην μπορούν να πολεμήσουν αλλά να μπορούν να κρατούν το κουπί για να χρησιμοποιηθούν ως κωπηλάτες στα αθηναϊκά πλοία σε καταναγκαστικά έργα . Οι λόγοι που οδήγησαν σε άσκηση βίας στη δημοκρατία ήταν η ύπαρξη των θεσμών σε αντίθεση με την τυραννία Επομένως η παρανομία αυτή έγκειται όχι σε παράβαση γραπτών νόμων ή συμφωνιών μεταξύ των εμπόλεμων , αλλά στην παραβίαση άγραφων νόμων , καθιερωμένων, πανελλήνια , θεσμών για την τύχη ομήρων και αιχμαλώτων Δεν είναι αυθαίρετη άσκηση βίας, αλλά εφαρμογή των θεσμών.